همه علما متفقند که سخن دیوانه پذیرفته نیست و روایاتی موسوم به " رفع القلم" وجود دارد که برخی از این روایات، عدم تکلیف دیوانه را فهمیده اند. البته دیوانه اگر ادواری باشد و  از رفع جنونش اطمینان پیدا شود، سخنش پذیرفته است.

انسان مست- خواب- بیهوش نیز حکم مجنون را دارند و اگر کسی مثلا در بیهوشی یا خواب یا مستی سخنی و خبری از واقعه یا مسئله ای دهد آن را نمی پذیرند.

این مبحث از موارد اختلافی بین علماء است. مشهور این است که سخن کافر پذیرفته نیست. چه اهل قبله نباشد و چه مانند خوارج و غلات اهل قبله باشد. شهید ثانی به سه آیه استشهاد کرده است:

آیه نبأ: ان جائکم فاسق بنبأ فتبینوا (حجرات/6) که مفهوم آن این است که به سخن فرد فاسق اعتنا نشود و حجت نیست. وقتی سخن فاسق پذیرفته نیست سخن کافر به طریق اولی پذیرفته نیست.

آیه  و لا ترکنوا الی الذین آمنوا(هود/113) که مفهوم آن این است که به ظالمین اعتماد نکنید و کفر نیز یک نوع ظلم است پس کافر نیز ظالم است و نباید به سخنش اعتنا کرد.

آیه   لا یستوی اصحاب النار و اصحاب الجنه (حشر/20) که کافران جهنمی با اهل بهشت مساوی نیستند و قبول خبر کافر و سخنش، مستلزم تساوی بین مسلم و کافر است.

البته به این استدلالات مرحوم علامه مامقانی در متاب خود به نام مقباس الهدایه، اشکال وارد نموده است و در نهایت سخن کافر اهل قبله را اگر اطمینان از سخنش حاصل شود را قبول کرده است.

علامه محمدتقی شوشتری، رجالی معروفی است که صاحب کتاب قاموس الرجال است.

او بسیار ناقدانه در این علم قلم زده است. تنها اشکال کتابش، این است که به صورت امروزی نوشته نشده و در برخی موارد صفحات عنوان بندی نشده اند و منابع روایاتی که می آورد داده نشده است. البته این ایراد کتاب است و مؤلف آن کسی است که روزگار در ارائه همچون او، بخل می ورزد.

مطلبی که می خوانید از فیشهایی است که جهت مطالعه تهیه کرده ام. با نرم افزار فیش نگار به راحتی می توانید مطالب را بر اساس موضوع مورد نظر و بسیاری جهات دیگر  ذخیره نمایید. 

خلاصه مطلب این است که 4 نظر در مورد حجیت خبر ثقه وجود دارد:

1- خبر واحد عادل حجت است.

2- خبر واحد ثقه یعنی خبر کسی که عقلاء به خبر او اعتماد دارند و به همین خاطر حجت است.

3- خبری حجت است که وثوق به صدورش پیدا شود هرچند وثاقت راوی آن ثابت نشود.

4- خبری حجت است که هم راوی آن ثقه باشد و هم اطمینان( اطمیینانی که عقلاء در زندگی به ان اعتماد می کنند) به خبرش پیدا شود که از اموری ماننند ضابطیت راوی اثبات می شود.

83-89

1- دشمنان شیعه برای بد نام کردن شیعه آن را تدوین کرده اند.

2- کتاب برای ابن غضائری است و مادامی که با توثیق شیخ و نجاشی تعارض ندارد حجت است.

3-- کتاب برای ابن غضائری است و او نقاد این علم است لذا حتی توثیق شیخ و نجاشی هم بر توثیق او مقدم نیست. 

4- کتاب برای ابن غضائری است ولی جرح و تضعیفش معتبر نیست زیرا مسنتد به حس نیست بلکه عن حدسٍ و اجتهادٍ است و از متن حدیث راوی، او را توثیق و تضعیف می کند.

5- تضعیفش خلاف عادت معمول است و بدان اعتنایی نمی شود اما تعدیل وی پذیرفته است. 

6- نظر سبحانی:

چون مستند تضعیفات و توثیقاتش اجتهادی و حدسی و از متن روایت راوی است چنین شهادتی حجت نیست. کلام او تنها در توصیفات راوی مانند کوفی و بصری، واقفی و فطحی، صاحب کتاب بودن حجت است

ادله احکام و معارف اسلامی به چهار قسمت تقسیم می شود:

کتاب- سنت- اجماع -عقل

سنت را دو تعریف کرده اند:

عام: نفس قول و فعل و تقریر معصوم.

خاص: حکایت از قول و فعل و تقریر معصوم

از آنجا که از دوران معصومینی که با اصحاب خود تدیس داشته اند حدود هزار سال فاصله گرفته ایم، به خود سخنان آنان دست نمی یابیم مگر اینکه وجود نازنین امام عصر برای برخی خواص آن هم در برخی موارد خود مستقیما سخن می گوید اما به طور عمومی چنین چیزی نداریم. ناگزیر به حکایت سخنان آنان که توسط محدثین حکایت شده است تمسک می جوییم.

هر حدیث معمولا دارای دو قسمت است: سند حدیث که شامل یک سری اسامی است و  متن حدیث.

در نگاه بیشتر علمای متاخر مانند علامه حلی به بعد،سند احادیث واقع نمایی یکسان نداشته و این گونه نیست که مثلا همه 15000حدیث اصول کافی از لحاظ میزان حکایت گری از قول معصومین، یکسان و در یک درجه از قوت باشند. بلکه برخی صحیح و برخی موثق و برخی حسن و برخی ضعیفند.

در نگاه اکثر علمای امروزی، احادیث صحیح و حسن و موثق را معتبر می شمرند و احادیث ضعیف را نامعتبر.

 برای اینکه بدانیم که سند یک حدیث آیا معتبر است یا خیر به دو علم نیاز داریم.

اول علم رجال است که بررسی احوال هریک از راویان  موجود در سند و نیز تا جای امکان راویانی که به دلائلی اسمشان از سند افتاده است را از حیث  عادل و ثقه بودن و حافظه خوب داشتن و دروغ نگفتن یا عدم آنها بررسی می کند.

علم بعدی درایة الحدیث نام دارد که نوع سند را مشخص می کند که صحیح است یا ضعیف یا حسن یا موثق و....