•
موضوع پایان‌نامه: پژوهش تطبیقی آیات ولایت از دیدگاه علامه مجلسی و علامه طباطبایی (با تأکید بر روش و برداشت).
استاد راهنما: حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر کامران اویسی.
استاد مشاور: جناب آقای دکتر کمالی.
استاد داور: حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر محمدهادی منصوری.
جلسه دفاع، پس از قرائت چند آیه از کلام‌الله مجید و اعلام برنامه توسط استاد محترم راهنما شروع و سپس دانشجو به ارائه گزارشی از پایان‌نامه پرداخت.
در ادامه داوران محترم نظراتشان را مطرح نمودند و بعد دانشجو و اساتید محترم راهنما و مشاور به دفاع از رساله پرداختند. و سپس اساتید برای نمره دانشجو به شور نشسته و بعد از آن صورتجلسه توسط استاد محترم راهنما قرائت و در آخر سوگندنامه توسط دانشجو خوانده شد.
چکیده پایان‌نامه
آیات ولایت در قرآن همواره از پربحثترین و چالشبرانگیزترین آیات در تفسیر بودهاند که با اعتقادات اسلامی به ویژه امامت نیز ارتباط تنگاتنگی دارند؛ ازاین‌رو، مفسران شیعه و اهل تسنن درباره آنها مباحث مفصل مطرح ساخته و با جدیت در صدد تبیین و تفسیر آنها برآمده و به پاسخگویی از شبهات و اشکالهای وارده نیز پرداختهاند.<** ادامه مطلب... **>
آیات 3، 55 و 67 سوره مائده جزء مهمترین آیات در موضوع ولایت در قرآن هستند که روایات فراوانی از شیعه و اهل تسنن درباره این آیات و ابعاد مختلف آنها وجود دارد. مفسران شیعی معتقدند این آیات دلالت قطعی بر ولایت امام علی(علیه السلام) و امامان معصوم(علیه السلام) دارند؛ اما مفسران اهل تسنن در تعامل با این آیات، معمولاً روش توجیه و انکار را در پیش گرفته و از پذیرش ولایت امیرمؤمنان علی(علیه السلام)، با ارائه دلایل خاصی سر باز زدهاند در حالی که تمام دلایل و شبهات آنان از سوی مفسران شیعه پاسخ داده شده است.
علامه محمدباقر مجلسی و علامه طباطبایی دو تن از بزرگترین عالمان شیعی هستند که در حیطههای مختلف دست به تحقیق و نگارش زدهاند و آثار متعددی از خود بر جای گذاشتهاند که مباحث تفسیری نیز از آن جملهاند. در دو کتاب بحار الانوار مجلسی و المیزان طباطبایی، به شرح و تفسیر آیات سه گانه مذکور پرداخته شده است و البته با توجه به ساختار متفاوت دو کتاب، شیوههای تفسیری هر یک از این دو نفر نیز تفاوتهایی با دیگری داشته است. علامه مجلسی در بحار الانوار در مورد این آیات در ابواب مختلف روایات فراوانی از منابع مختلف فریقین آورده است. مجلسی معتقد است که این آیات دلالت روشنی بر موضوع ولایت حضرت علی(علیه السلام) و امامان معصوم دیگر دارند و روایات متواتر در شیعه و اهل تسنن بر این مسئله گواهی میدهد. شیوه مجلسی در بحار الانوار در این موضوع غالباً نقل روایات و نتیجهگیری از آنهاست و توضیحاتی نیز گاهی در میان مباحث، مطرح ساخته است و در صورت لزوم و گاه به گاه اما مختصر، به تفسیر این آیات پرداخته است.
علامه طباطبایی در المیزان با اهتمام و دقت خاصی به تأمل در مضمون این آیات پرداخته است و با واژهشناسی دقیق، با کمک سیاق و با توجه نقادانه به شأن نزول، شیوه تفسیر قرآن به قرآن به تفسیر و تبیین مقصود از آیات سه گانه پرداخته است و شبهات و اشکالهای مربوط به آنها را نیز پاسخ داده است.
مقایسه شیوه تفسیری علامه مجلسی و علامه طباطبایی حاکی از وجود نقاط اشتراک و افتراق بین آنهاست. بهرهگیری از روایات شیعه و اهل تسنن، نقد روایات در صورت نیاز، لغتشناسی، توجه به شأن نزول آیه و مسائل تاریخی پیرامون آیه، تفسیر قرآن به قرآن از نقاط اشتراک این دو مولف است. در شیوه علامه مجلسی، محوریت روایات جلوه خاصی دارد و معمولاً بر نقل و گزارش روایات تمرکز شده است. در شیوه علامه طباطبایی بهرهمندی از سیاق آیات و تفسیر قرآن به قرآن جلوه بارزتری دارد. این نیز باید گفته شود که با اینکه علامه مجلسی و علامه طباطبایی هر دو از علم فلسفه بهرهمند بودهاند اما در ذیل آیات سه گانه سوره مائده از این دو نفر، مباحث فلسفی مطرح نشده است.
واژگان کلیدی
آیات ولایت، سوره مائده، علامه مجلسی، علامه طباطبایی، تفسیر، تطبیق.
