کوثر: حضرت عالی از جمله بزرگانی هستید که تحصیلات عالیه را در حوزه مقدسه قم و در جوار کریمه اهل بیت گذرانده اید لطفا شمه ای از آن دوران برایمان بفرمایید.

- بنده دروس حوزوی را تا پایان سطح در زنجان در خدمت مرحوم والد و دیگر اساتید آن دیار خواندم، بعد از آن برای ادامه تحصیل راهی قم شدم .در آن زمان هنوز آیة الله العظمی بروجردی به قم نیامده بود، حوزه مقدسه را آیات سه گانه (حجت، صدر و خوانساری) اداره می کردند. در درس فقه و اصول آیة الله حجت شرکت می کردم و درس اصولی هم آیة الله صدر می گفتند. در آن نیز حاضر می شدم. حضرت امام(ره) آن زمان اسفار تدریس می کردند. درس ایشان را نیز با عده ای از فضلای حوزه از جمله حاج آقا مهدی حائری فرزند حاج شیخ عبدالکریم و آقای صدر شرکت می کردیم و یک دوره اسفار در محضر ایشان خواندیم. در آن روزگار تدریس فلسفه در حوزه قم نه تنها مرسوم نبود که گوینده آن مورد بی مهری واقع می شد. تا اینکه پس از شهریور 1320 حضرت استاد علامه طباطبایی(ره) به قم آمدند به تدریس فلسفه مشغول شدند کم کم درس فلسفه در حوزه قم رونق گرفت.  من نیز با اینکه اسفار را خوانده بودم ولی به توصیه مرحوم والد در درس مرحوم علامه نیز شرکت کردم.  از آن پس امام به تدریس فقه و اصول پرداختند.

با ورود مرحوم آیة الله بروجردی به قم، در درس فقه و اصول ایشان شرکت کردم و از محضر ایشان نیز بهره بردم.

مرحوم پدرم با حضرت امام خیلی رابطه صمیمانه ای داشتند. هر وقت ایشان به قم می آمدند مرحوم امام هر روز برای دیدن ایشان به منزل ما می آمدند به خاطر همین رابطه صمیمی ایشان به من نیز اظهار لطف و محبت می کردند. یادم هست دچار مریضی حصبه شده بودم حالم بسیار بد بود حضرت امام و مرحوم حاج سید احمد زنجانی پدر جناب حاج آقا موسی شبیری زنجانی خیلی به من لطف کردند. هر روز به عیادتم می آمدند و از من مراقبت می کردند که اگر پدرم در قم بود به این خوبی نمی توانست از من مواظبت کند.

پدرم که از دنیا رفت ناگزیر به زنجان رفتم و جریان 15 خرداد را آنجا بودم و در حد توان خودم از این حرکت عظیم حمایت و پشتیبانی کردم و می توانم بگویم اولین کسی بودم که امام و اهداف او را در آن جا به مردم معرفی می کردم به خاطر همین حمایتها سرانجام به مشهد مقدس تبعید شدم. در ایام تبعید یکی از کسانی که مقید بود هر هفته به دیدنم بیاید مرحوم آقا میرزا جواد آقا تهرانی بود با اینکه من یک تبعیدی سیاسی بودم.

پس از پیروزی انقلاب به دستور حضرت امام به زنجان برگشتم و مدتی آنجا ماندم  بعد به خاطر بعضی از مسائل مجددا به مشهد برگشتم و از توفیق مجاورت علی بن موسی الرضا(ع) بهره مند شدم.

کوثر: لطفا درباره عظمت مقام کریمه اهل بیت حضرت معصومه (س) و اهمیت زیارت آن حضرت مطالبی بفرمایید.

در بزرگی مقامش همین بس، که در میان تمامی امامزادگان بزرگ و عظیم الشان تنها امامزاده ای است که در خصوص زیارتش از امام معصوم(ع) روایت رسیده است. سعد بن سعد که از بزرگان راویان حدیث است می گوید: از امام صادق(ع) در باره زیارت فاطمه دختر موسی بن حعفر(ع) پرسیدم فرمود: «من زارها فله الجنة » هر که او را زیارت کند بهشت برای اوست.

و مشابه همین روایت از امام جواد(ع) رسیده است که می فرماید:

«من زار عمتی بقم فله الجنة »هر که عمه ام را در قم زیارت کند بهشت برای اوست.

و حال آنکه، فضیلت زیارت دیگر امامزادگان بزرگ را همچون حضرت عبدالعظیم و امثال او را از عموماتی استفاده می کنیم که در کتاب های «مزار» در مورد زیارت اولاد ائمه اطهار رسیده است و ظاهرا تنها این کریمه است که در خصوص زیارتش روایت رسیده است.

از روزی که قم مدفن این مخدره شد محل برکات و جایگاه پرورش شیعیان خاص شده است فقیهان و راویان بنام، همواره در جوار این کریمه تربیت شده اند و رشد یافته اند و تا امروز که حوزه درخشنده ترین و پرآوازه ترین حوزه علمی شیعه است از برکت وجود این بانوی بزرگ است.

کوثر: از توجه و پایبندی بزرگان و اساتیدتان به زیارت حضرت معصومه (س) چنانچه خاطره ای دارید بفرمایید.

شور و شوق موجود از برکات انقلاب است و دمیدن همان روح معنویت حضرت امام(ره) در مردم. اهتمام به زیارت و دعا و توسلات بیشتر در میان خواهد بود. و در میان خواص آن کس که از همه پایبندتر به زیارت حضرت معصومه (س) دیدم حضرت امام بود. یادم هست ایشان نماز مغرب و عشاء را در مدرسه فیضیه پشت سر آیة الله سید محمد تقی خوانساری می خواندند، بعد از تعقیبات نماز هر شب به حرم مطهر حضرت معصومه(س) مشرف می شدند و خوشبختانه من هم نوعا توفیق حضور در خدمتشان را داشتم و الآن به خوبی آن منظره دعا و زیارت خواندن ایشان و جایی که می نشستند را به خاطر دارم.

توجه به زیارت حضرت معصومه (س) با این شور و شوق همگانی که اکنون مشاهده می کنید در گذشته نبوده است یا به خاطر مشکل رفت و آمد وسائل نقلیه و یا بیشتر به خاطر جو و بی توجهی عمومی نسبت به معنویات.

کوثر: لطفا از برکات و آثار زیارت و توسلات که خود از آن بهره مند شده اید برایمان بفرمایید.

- برکات و آثار توسل به ائمه(ع) و اولیاءالله فراوان است که در کتابهای معتبر نوشته شده است ولی از آنچه مربوط به خودم می شود چند نمونه را یادآوری می کنم:

در زمان رضا خان فشار بر روحانیت به اوج خود رسیده بود از جمله این فشارها محدودیت شدیدی بود که در گذاشتن عمامه ایجاد کرده بود. کسانی مجاز به گذاشتن عمامه بودند که امتحان بدهند و تصدیق عمامه گذاری دریافت کرده باشند من با اینکه هنوز به سن تکلیف نرسیده بودم امتحان داده و تصدیق گرفته بودم در عین حال مورد تعرض ماموران شهربانی واقع می شدم لذا در یکی از سفرها که به همراه پدرم به مشهد مقدس رفته بودیم ماموران شهربانی مرا به جرم عمامه داشتن دستگیر کردند ولی چون رئیس شهربانی اهل زنجان بود با وساطت مرا آزاد کرد. یکی از آرزوهای من این بود که برای ادامه تحصیل به قم بروم. به خاطر همین فشارها و برخی امور دیگر پدرم به هیچ وجه راضی نمی شد، به خود حضرت متوسل شدم تا راه رفتن به قم را برایم بگشاید.

از اتفاق شبی برای عیادت پسرعمه ام به منزل عمه رفته بودم، آخرهای شب بود به منزل برمی گشتم با اینکه سعی داشتم در تاریکی حرکت کنم تا ماموران شهربانی متوجه نشوند متاسفانه خود رئیس شهربانی که بسیار مرد خبیثی بود، از دور مرا دید به سراغم آمد با اینکه خودم را معرفی کردم ولی به جرم معمم بودن مرا به پاسبانی سپرد تا شبانه راهی زندان نماید. در بین راه یکی از آشنایان را دیدم قضیه را به او گفتم. با تلاش بسیار شوهرعمه ام فردای آن شب مرا آزاد کردند. به منزل که آمدم مجددا رئیس شهربانی مامور فرستاد و پیغام داده بود که از این به بعد حق استفاده از عمامه را ندارم، و باید لباس متحدالشکل بپوشم. پذیرفتن این برای خانواده ما بخصوص شخص پدرم بسیار دشوار بود. لذا پدرم پیشنهاد کرد که برای رهایی از این فشار خوب است به قم بروم و گفت تو که علاقه داشتی به قم بروی حال که چنین شد من نیز راضی هستم برو! این چنین سریع توسل به کریمه اهل بیت نتیجه داد، هر چند ظاهرش ناخوشایند بود ولی سرانجام بسیار خوبی داشت و آرزوی ما برآورده شد. در قم که آمدم دچار مریضی آزاردهنده ای شدم که قابل توصیف نبود. چاره ای نداشتم جز آنکه به حرم مشرف شدم و با حضرت معصومه (س) عرض حال کردم. خدا را گواه می گیرم از حرم بیرون نیامده بودم احساس بهبودی کردم و از الطاف این کریمه اهل بیت همواره بهره مند بودم.

مورد دیگری که از دعا و توسلات سریع نیتجه گرفتم و به نظرم می رسد که ذکر آن برای زائران مفید خواهد بود این است که:

چنانکه اشاره کردم به مریضی حصبه دچار شدم حالم بسیار وخیم بود. در مدت مریضی مرحوم حضرت امام و حضرت آیة الله آقا سید احمد زنجانی خیلی در حق من بزرگواری نمودند و بیش از اندازه لطف کرده بودند. مرض آن قدر شدید بود که به حد یاس رسیده بودم. شنیده بودم نمازی هست بنام عبدالرحیم قصد داشت که برای بر آورده شدن حاجات و رفع گرفتاریها مؤثر است. گفتم چه خوب است کسی این نماز را برایم بخواند چون آدابی داشت که خودم نمی توانستم آن را انجام دهم. حضرت امام خمینی(ره) وقتی می شنوند من چنین تقاضایی دارم با اینکه نسبت به روایت کننده آن خبر اشکال داشتند در عین حال برای انجام خواسته من بزرگواری کرده بودند و این نماز را با تمام آدابش خوانده بودند و ظاهرا حرم مطهر رفته و آنجا خوانده بودند. خدای شاهد است ایشان شب این نماز را می خوانند و فردای آن حالم رو بهبود می رود و شفای کامل پیدا می کنم. این نماز در حاشیه مفاتیح الجنان آمده است. شخصی به نام عبدالرحیم قیصر خدمت امام صادق(ع) می رسد و عرض می کند فدایت شوم برای رفع گرفتاریم دعایی اختراع کرده ام امام او را از خواندن آن دعا باز می دارد و دستورالعملی برای برطرف شدن گرفتاریها و برآورده شدن حاجتهایش می دهد که آن دستورالعمل مشتمل بر غسل است و دو رکعت نماز و سجده های طولانی.

ادعیه و زیارات رسیده از ائمه(ع) فراوانند و یکی از ذخائر مهم فرهنگ غنی شیعه همین هاست که به گفته مرحوم شهید باهنر دعاها مظلوم واقع شده اند.

کوثر: حضرت عالی بیشتر چه دعاها و زیارت هایی را می خوانید؟

- چنانکه می دانید ادعیه و زیارات رسیده از ائمه - علیهم السلام - فراوانند و یکی از ذخائر مهم فرهنگ غنی شیعه همین هاست که به گفته مرحوم شهید باهنر دعاها مظلوم واقع شده اند.

اینکه چه دعا یا زیارتی را بیشتر بخوانیم; این بسته به آن است که چه دعا و زیارتی برای ما روحبخش تر و دل چسب تر بوده است افراد با هم فرق دارند.

ولی بنده در میان دعاها به دعاهای صحیفه سجادیه خیلی اهمیت می دهم. و دعای بعد از زیارت امام هشتم که با این جملات شروع می شود:” اللهم انی اسئلک یا الله الدائم فی ملکه القائم فی عزه …” را زیاد می خوانم. و نیز از جلمه دعاهای من دعا به آقا امام زمان(عج) و توسل به آن حضرت است من در این خصوص همه زائران و خوانندگان مجله را توصیه می کنم به آنچه که سید بن طاووس به فرزند خودش توصیه نمود. او در کتاب کشف الحجة به فرزندش سفارش می کند بیش از همه و پیش از همه به ولی عصر(عج) متوسل شود در دعا به آن حضرت مداومت نماید بخصوص روزهای دوشنبه و پنج شنبه که بنا بر بعضی روایات در این دو روز اعمال بندگان بر آن حضرت عرضه می شود. این شیوه توسل را به فرزندش تاکید می کند که در مفاتیح هم آمده است، می گوید هر گاه قصد توسل به آن حضرت نمودی دو رکعت نماز می خوانی در رکعت اول انا فتحنا و در رکعت دوم سوره «اذا جاء نصرالله » و بعد این زیارت را می خوانی که با این جملات شروع می شود: سلام الله الکامل التام الشامل العام…

و نیز از جمله زیارات این زیارت حضرت است «سلام علی آل یس » که از زیارت معتبر آن حضرت است در احتجاج طبرسی آمده است که این زیارت از ناحیه مقدسه برای حمیری آمده است و مرحوم حاج شیخ عباس هم آن را در مفاتیح آورده است.

اینها از جمله دعاها و زیاراتی بود که من سعی می کنم در آنها مداومت داشته باشم و از خداوند متعال می خواهم که همگان را به خواندن دعا و زیارات و توسل به معصومین و بویژه حجه بن الحسن (عج) موفق بدارد و از برکات دنیوی و اخروی آن بهره مندمان سازد.

کوثر: با توفیق روزافزون برای حضرت عالی و تقاضای دعای خیر.

- مجله کوثر ، شماره 5 ، مرداد 1376/