به یاد دوست

صدای شیعه: آیت اللّه سید ابوالقاسم خوئی، نیمه رجب 1317 هجری قمری درشهرستان خوی از توابع آذربایجان غربی، در خانواده ای علمی و مذهبی متولد شدند.
 
پدرشان، مرحوم آیت اللّه سید علی اکبر خوئی، از شاگردان اللّه شیخ عبداللّه مامقانی بود که پس از فراغت از تحصیل به زادگاه خود مراجعت کرد و به وظایف روحانی خود اشتغال ورزید. پس از مطرح شدن مشروطیت در ایران و موضع گیری هایی موافقان و مخالفان داشتند، وی سال 1328 هجری قمری شهرستان خوی را به قصد سکونت در نجف اشرف ترک کردند. سید ابوالقاسم نیز در سن 13 سالگی، همراه برادرشان، سید عبداللّه خوئی در سال 1330 به پدرشان پیوستند و در نجف شروع به فراگرفتن ادبیات عرب، منطق و سطوح عالیه کردند. حدود 21 سالگی شایستگی یافتند در درس خارج بزرگترین مدرس حوزه علمیه نجف، یعنی مرحوم آیت اللّه العظمی شیخ الشریعه اصفهانی، حاضر شوند و از علوم و معارف وی بهره گیرند.
 
آیت الله خوئی از موفق ترین مراجع عصر اخیر از نظر تالیف، تصنیف و تقریر به شمار می آمدند و علاوه بر تالیفات گران سنگ و پرمحتوایی که خودشان انجام داده اند، به همان میزان یا بیشتر از آن شاگردان و فارغ التحصیلان مکتب فقهی، اصولی و تفسیری شان تقریراتی نگاشته و نشر داده اند که از آن میان می توان آثار زیر را نام برد؛
 
1 البیان فی تفسیر القرآن
2 نفحات الاعجاز در دفاع از کرامت و عظمت قرآن
3 اجود التقریرات
4 تکمله منهاج الصالحین
5 مبانی تکمله منهاج الصالحین
6 تهذیب و تتمیم منهاج الصالحین
7 المسائل المنتخبه
8 مستحدثات المسائل
9 تعلیقه علی العروه الوثقی
10 رساله فی اللباس المشکوک
11 منتخب الرسائل
12 تعلیقه علی المسائل الفقهیه
13 منتخب توضیح المسائل
14 تعلیقه علی توضیح المسائل
15 تلخیص المنتخب
16 مناسک الحج (عربی)
17 مناسک حج (فارسی، فقه)
18 تعلیقه المنهج لاحکام الحج
19 معجم رجال الحدیث جلد 23 (رجال)
 
مجموع آثار چاپ شده ایشان 43 عنوان است، البته جدای از این آثار مطبوع، آثار مخطوط و چاپ نشده و نوارهای پیاده نشده بسیاری دارند که هنوز به مرحله استفاده عمومی نرسیده اند.
 
ایشان پس از 20 سال تحصیل در نجف اشرف، به درجه اجتهاد رسیدند.  مشهور است پس از انتشار جلد اول کتاب «اجود التقریرات» خویی، که تقریر دروس آیت الله میرزای نائینی است، ایشان را به عنوان یک مجتهد جوان در حوزه نجف معرفی کردند، جمع کثیری از علمای بزرگ در سال 1352 قمری به مقام اجتهادشان گواهی دادند. ایشان در خلال تحصیل، به تدریس نیز می پرداختند و هر کتابی را که می آموختند، کتاب پیش از آن را تدریس می کردند؛ به گونه ای که در این زمینه گفته اند: «زمانی که دومین جلد شرح لمعه را فرا می گرفتم، خود به تدریس و تعلیم اولین جلد این کتاب پرداختم.»
 
حوزه درس ایشان تا پایان عمر ادامه داشت و چنان شهره یافتند که در دو دهه آخر عمرشان، در حوزه های علمیه عراق، بلکه جهان اسلام کم نظیر بودند و صدها نفر از جویندگان علوم و معارف اسلامی در درسشان حضور می یافتند. از شاگردان این مرجع تشیع می توان  آیت الله میرزا جواد تبریزی، آیت الله سیدابوالحسن شیرازی، آیت الله سید جمال الدین خویی، آیت الله باقرشریف قرشی، آیت الله باقر ایروانی و سید محمدباقر حکیم را نام برد.
 
درباره کتاب ها، آرا و افکار این مرجع تقلید شیعی آثار متعددی به رشته تحریر درآمده اند که برخی از مهمترین آنها در سال های اخیر عبارتند از:
 
المسائل المیسره، العبادات و المعاملات، وفق فتاوی سماحه المغفور له آیه الله العظمی السید ابوالقاسم الموسوی الخوئی/ سیدمحمدتقی حکیم/ موسسه احیاء آثار امام خویی/ 1382
 
البیان فی تفسیر قرآن/ ابوالقاسم موسوی الخویی/ /موسسه احیاء آثار امام خویی / 1382
 
محاضرات سماحه آیه الله العظمی السید ابوالقاسم الخوئی فی المواریث/ محمداسحاق فیاض، سیدابوالقاسم خوئی (مترجم)/ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی / 1382
 
توضیح المسائل مطابق فتوای مرجع المسلمین زعیم حوزه های علمیه آیه ا ...حاج سید ابوالقاسم موسوی خویی/ ابوالقاسم خویی / رستگار / 1383
 
المستند فی شرح العروه الوثقی: تقریرا لابحاث الاستاذ الاعظم سماحه ایه الله العظمی السید ابوالقاسم الموسوی الخویی: الصلاه/ مرتضی بروجردی/ موسسه احیاء آثار امام خویی / 1384
 
المستند فی شرح العروه الوثقی؛ تقریرا لابحاث الاستاذ الاعظم سماحه آیه الله العظمی السید ابوالقاسم الموسوی الخویی؛ الصلاه / مرتضی بروجردی/ موسسه احیاء آثار امام خویی/ 1384
 
فهرست نسخه های خطی کتابخانه دارالعلم آیت الله العظمی خوئی (نجف اشرف - عراق) / سیدجعفر حسینی اشکوری/ مجمع ذخائر اسلامی/ 1386
ایبنا