تجربه دینی معنای عامی دارد و در نگاه اولیه یعنی تجربه داشتن احساسی مقدس که اولین کسانی که آن را به کار بردند ویلیام جیمز بود و در ادامه افرادی مانند اقبال لاهوری و در نهایت سروش و دیگران.

در مورد پیامبر اسلام نیز به کار می رود و این معنای خاص تجربه دینی است یعنی شخص پیامبر در اثر یک تجربه مقدس معنوی قرار گرفته است و قرآن حاصل این تجربه و تفسیر خود پیامبر از این تجربه است که به صورت قرآن برای دیگران تعریف شده است.

قائلین به تجربه دینی معتقدند که وحی بر پیامبر شده است ولی پیامبر حاصل آم وحی را که حوریتش پیام و مضمون است را با زبان و الفاظ خودش بیان می کند نه اینکه الفاظ نیز از سوی خدا باشد بلکه هم الفاظ هم معنا از خود پیامبر است.

اکثریت مسحیان به تجربه دینی در وحی معتقدند و با این نظریه تفاوت های 4 انجیل مشهور خود را توجیه می کنند که هر یک از چهار نویسنده تجربیات تجلی خدا بر خود را نوشته اند هرچند در هنگام نوشتن آن تجربه دچار خطا و اجتهاد می شوند و آن به سبب قالب انسانی نویسندگان است نه ماهیت پیام روحانی متجلی بر آنان که تجربه کردند پس ایرادی بر نویسندگان اناجیل اربعه نیست.

در مقابل این نظریه، نظریه مشهور که منطبق بر احادیث و نصوص قرآنی است قرار دارد یعنی هم لفظ و هم معنای قرآن از سوی خدا به وسیله جبرئیل بر پیامبر نازل شده است و پیامبر بدون هیچ تصرفی آن را ابلاغ نموده است. گرچه بعدا تفاسیری از ناحیه پیامبر  وارد شده است اما آن تفاسیر جزء قرآن نبوده و نیست.

نظر سنتی و مشهور که منطبق بر سیره علما و اجماع است و عقل نیز از پذیرش آن استبعادی ندارد نشان دهنده جایگاه ویژه پیامبر و ظرفیت بالای ایشان و بلندای مقام قرآن کریم است که طبق احادیث تجلی از خداست. به همین سبب با کلام بشر تفاوت دارند انچنان که خدا و خلق باهم بینونیت دارند نه وحدت. بنابراین نظریه زبان عرفی قرآن قابل انطباق  با زبان قرآن که به نحوی عجیب و غیر قابل انطباق با کلام بشر است گرچه شاید در ظاهر دارای اشتراکاتی با کلام بشر است، نمی باشد که تحلیل این نظریه فرصتی دیگر می طلبد. 

کاربردهای وحی در قرآن کمابیش مثل هم است و با کمی تفاوت به یک روح معنایی باز می گردد:

القای امری به صورت اعلام پنهانی و سریع(مقایس اللغه، ج2، ص 624؛ تاریخ قرآن رامیار، ص 78)

کاربردها:

1- فرمان به زمین: بانّ ربک اوحی لها(زلزال/5)

2-تدبیر و تقدیر آسمان: و اوحی فی کلّ سماء امرها(فصلت/12)

3- الهام غریزی به حیوان: و اوحی الی النحل(نحل/68)

4-القای به فرشتگان: اذ یوحی ربک الی الملائکه(انفال/12)

5- هدایت باطنی انسان: و اوحینا الیهم فعل الخیرات(انبیاء/73)

6-ارتباط گفتاری با انسان(پیامبر و غیر پیامبر):

الف)ماکان لبشر الا وحیا او من وراء حجاب او یرسل رسولا فیوحی باذنه ما یشاء(شوری/51)

خود این وحی سه صورت است:1)تکلم وحیانی و مستقیم  2) از پس پرده مانند وحی به موسی از پس درخت(قصص/30)

3) بوسیله فرشته وحی مانند بشارت ملائکه به زکریا در مورد یحیی ( آل عمران/39) و درود ملائکه بر مریم (آل عمران/ 42)

ب) و اوحینا الی ام موسی(قصص/7)

ج) و اذ اوحیت الی الحواریین (مائده/111)

7- وحی رسالی:

وحی بر پیامبران از لحاظ ماهیت و شیوه با وحی به دیگران فرقی ندارد ولی از نظر محتوا و هدف باهم فرق دارند. این مطلب از آیه 163 نساء مستفاد است. خود وحی ارسالی 3 نوع است:

الف) وحی اِخباری: اخبار خدا پیامبران را از غیب گذشته و آینده: ذلک من انباء الغیب نوحیه الیک(آل عمران/44)

ب) وحی دستوری: فاوحینا الیه ان اصنع الفلک(مومنون/27)

ج) وحی ابلاغی: شرع لکم من الدین ما وصی به نوحا والذی اوحینا الیک (شوری/13)

قرآن و تورات و انجیل از این نوع وحی بوده اند. البته چون فرشته آن را بر پیامبر نازل کرده از نوع ارتباط گفتاری با انسان است که به وسیله فرشته انجام می شود. نزل به الروح الامین(شعراء/ 193)

8- القای امر از انسان به انسان: مانند اعلام اشاره ای زکریا به قومش در مورد اینکه تا سه روز نمی تواندد سخن گوید. ( مریم/11)

9- القای وسوسه ها  از جانب شیاطین:

یوحی بعضهم الی بعض (انعام/112)

لیوحون الی اولیائهم (انعام/121)

سیوطی راه های شناخت قرائت صحیح از شاذ را در سه امر می داند:

1- سند صحیح

2- موافقت با عربیت 

3-موافقت با خط مصحف عثمانی

معتبر ترین و جامع ترین و مشهورترین کتاب در زمینه علوم قرآنی "الاتقان جلال الدین سیوطی" است.

اوشافعی و در 8سالگی قرآن را حفظ نمود و اهل قاهره مصر است.برخی تالیفات وی را تا 600 رساله و کتاب بر شمرده اند.

برای نمونه خلاصه ای از
متن الاتقان  در مورد کیفیت وحی می آید:

1-با حضور فرشته وحی صدایی شبیه زنگ  را پیامبرمی شنید.: سخت ترین نوع وحی

2-القاء کلام الهی به قلب و عقل پیامبر

3- تجسم فرشته وحی به صورت یک مرد.: آسان ترین نوع وحی

4-خواب دیدن فرشته وحی و ابلاغ آیات الهی در خواب

5- تکلم مستقیم خدا مانند شب معراج